تغذیه ضعیف و نامناسب می تواند استرس زا باشد. برخی افراد با مصرف بیش از حد قند، کافئین، نمک، چربی و چند ماده غذایی دیگر، استرس وارده بر بدن خود را افزایش می دهند. تغذیه ضعیف ممکن است تعادل مواد مغذی در بدن را بر هم زند و یک فرد مبتلا به سوء تغذیه استعداد بیشتری برای ابتلا به بیماری دارد. بیماری نیز باعث افزایش نیاز به مواد مغذی در بدن می شود.

در زندگی روزانه ی بسیاری از مردم، حساسیت های بیش از اندازه، محرومیت ها و استرس های محیطی، موجب تنش های جسمی و روانی مزمن می گردند که در طول روزها، ماه ها و سال ها بر سلامتی آنها تأثیر می گذارد. نیازهای تغذیه ای همچنین از استرس های حاد ناشی از عفونت ها، سوختگی ها، جراحات، شکستگی استخوان ها و سایر بیماری ها و صدمات و آشفتگی ناگهانی در تعادل عاطفی تأثیر می پذیرد.

عادت های خاص غذایی می تواند سبب ایجاد و یا افزایش استرس در زندگی فرد شود. از جمله این عادت ها، مصرف کافئین، الکل، قند و گرفتن رژیم های سخت لاغری می تواند باشد.
کافئین و استرس:

با مصرف اولین فنجان قهوه، هنگام صرف صبحانه، فرد آماده فعالیت روزانه می شود. این چالاکی توسط کافئین موجود در آن ایجاد می گردد. کافئین دستگاه اعصاب مرکزی را تحریک می کند. این ماده غیر از قهوه در چای، کاکائو، شکلات و بعضی داروها وجود دارد.

کافئین از طریق جدار معده و روده ها طی چند دقیقه جذب شده و توسط جریان خون به تمام قسمت های بدن می رسد. فرد در اثر کافئین، برانگیخته و سرحال شده و می تواند هوشیارانه تر عمل کند، اما مصرف بیش از حد کافئین می تواند زیان آور و مسئله ساز باشد.
قهوه

کافئین، هورمون های استرس را تحریک می کند و ممکن است منجر به افزایش ضربان قلب و فشار خون گردد. کافئین و اسید موجود در قهوه باعث تحریک دیواره معده و روده ها می گردد.

مصرف بیش از حد آن می تواند سبب برانگیختگی، اضطراب، بیقراری و پریشانی، اختلال در خواب یا سر گیجه شود. نوشیدن 5 فنجان قهوه یا بیشتر در روز می تواند این علائم را ایجاد کند.

کافئین یک ماده ادرار آور است و باعث دفع ویتامین B و C از طریق ادرار می شود. کافئین می تواند سبب ایجاد ورم های دردناک در سینه، بی نظمی ضربان قلب و افزایش چربی خون گردد. این ماده محرک ممکن است خطر بروز سرطان های مثانه، روده بزرگ و لوزالمعده را افزایش دهد.

میزان 200 میلی گرم کافئین موجود در 1 تا 3 فنجان قهوه، وابسته به غلظت آن، ممکن منجر به عوارض جانبی نامطلوبی در بدن گردد. اثر استرس زایی کافئین در افراد مسن بیشتر است و با کاهش مصرف قهوه نسبت به قبل، پدیدار می شود.

قهوه ی فاقد کافئین، جانشین مناسبی است برای افرادی که از استرس ناشی از مصرف قهوه، رنج می برند. سایر جانشین های مشابه قهوه، از موادی مانند غلات نیم سوخته یا تمام سوخته هستند. آبمیوه ها، آب، و چای رقیق نیز می توانند جایگزین خوبی برای قهوه باشند.
قند و استرس:

امروزه مصرف مواد غذایی شیرین در میان مردم افزایش یافته است. به طور متوسط یک پنجم کالری مورد نیاز بدن از قند تصفیه شده تأمین می گردد. اگر چه قند ماده اعتیاد آوری نیست، ولی می تواند به طور بی رویه و مضر مورد استفاده قرار گیرد. یک رژیم غذایی حاوی قند و شیرینی فراوان ممکن است که جایی برای مصرف سایر غذاهای مقوی و مغذی باقی نگذارد. چون غذاهای قنددار به آسانی خورده می شوند، کالری های اضافی در بدن به مصرف می رسند که تداوم این وضع موجب افزایش وزن و چاقی می شود.

بدن انسان به تیامین (ویتامین B1) برای فعالیت دستگاه عصبی نیاز مبرم دارد. یک رژیم غذایی حاوی تیامین کم می تواند سبب خستگی، بیقراری، اختلالات روانی و افسردگی گردد. تمام این علائم و نارسایی ها می توانند امکان بروز استرس را افزایش دهند.
غذاهای شیرین

مصرف زیاد قند همچنین می تواند با تأثیر گذاشتن در میزان قند خون، باعث افزایش اختلالات روانی و جسمانی گردد. یک غذای قنددار می تواند سریعا قند خون را بالا برد.

برای تنظیم قند خون، هورمونی به نام انسولین از لوز المعده ترشح می شود. انسولین، قند را در خون به جریان می اندازد و آن را جهت مصرف به سلول ها می رساند که در نتیجه ی آن سطح قند خون به حد طبیعی می رسد.

مصرف مداوم مقادیر زیادی از قند می تواند ترشح انسولین در بدن را تسریع بخشد و کاهش ناگهانی مصرف قند، می تواند سطح قند خون را خیلی پایین بیاورد.

اگر فردی غذای پر قند و شیرین مصرف نماید و یک ساعت بعد احساسات ناخوشایند ناشی از سطح پایین قند خون را تجربه کند، ممکن است برای فرو نشاندن احساس گرسنگی، دوباره تمایل به مصرف مواد قندی پیدا کند و روند قبلی تکرار شود. این سیکل معیوب مصرف زیاد قند و بروز علائم پایین بودن قند خون، استرس زا است و شخص را در انجام وظایف و تکالیف روزانه دچار ناتوانی می نماید.

غلات سبوس دار و سایر کربوهیدرات های تصفیه نشده (خام) حاوی کروم هستند، ماده معدنی که مقدار ناچیزی از آن به انسولین در تنظیم قند خون کمک می نماید. کمبود کروم در رژیم غذایی، می تواند در ایجاد دیابت نقش داشته باشد.

تخمین زده شده که حدود نود درصد رژیم های غذایی، مقادیر کافی از این ماده معدنی را در بر ندارند. با ازدیاد مصرف قند، قند خون بالا می رود، اما کروم مورد نیاز برای به مصرف رساندن قند اضافی و جذب آن توسط سلول ها تأمین نمی شود.

خط مشی آتی علوم تغذیه و هدف اصلی رژیم های غذایی آن است که خطر بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، فشار خون بالا ، دیابت، سرطان و اختلالات مربوطه از جمله چاقی را کاهش دهد.
توصیه های تغذیه ای برای کاهش استرس

مصرف روزانه 3 لیوان شیر را فراموش نکیند.

برای ایجاد آرامش در خود از 1 لیوان شیر گرم به همراه 2 عدد خرما استفاده کنید.

ماست را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

مواد حاوی کلسیم برای انتقال پیام های عصبی به عضلات نقش مهمی دارند.

مصرف ماست قبل از خواب را به علت دارا بودن اسید لاکتیک بیشتر توصیه می کنیم.
آبمیوه تازه

مصرف روزانه 1 لیون آب میوه طبیعی فصلی توصیه می شود.

برای صبحانه از مواد غذایی پر فیبر، ماست یا پنیر کم چرب و نان سبوس دار استفاده کنید.

از مصرف شیرینی جات در میان وعده خودداری کنید.

روزانه فقط 1 فنجان قهوه بنوشید.

در میان وعده از کیک خانگی یا نان کم چرب محلی یا نان سبوس دار استفاده کنید.

نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در روز توصیه می شود.

مصرف جوشانده لیمو عمانی و گل گاوزبان در مواقع استرس توصیه می شود.

از مواد غذایی سرشار از ویتامین B،C ، D حتماً استفاده کنید.

گوجه فرنگی، فلفل دلمه، مرکبات، توت فرنگی و کیوی به علت داشتن ویتامین C در تقویت قدرت فکری و آرامش اعصاب نقش به سزایی ایفا می کنند.

جوانه ها، غلات سبوس دار، حبوبات، لبنیات، جگر، گوشت قرمز و تخم مرغ حاوی مقادیر بالایی از ویتامین D هستند که در آرامش فرد و در تقویت حافظه مؤثرند.

جگر ، گوشت قرمز و ماءالشعیر حاوی ویتامین های گروه B هستند. ویتامین های گروه B باعث کاهش استرس می شوند.
رژیم مناسب یک فرد دارای استرس باید دارای موارد زیر باشد :

انواع میوه جات و سبزی جات در طول روز مخصوصا مواد سرشار از ویتامین C.

مصرف روزانه 3 لیوان شیر به طور منظم

حذف کامل سوسیس و کالباس از برنامه غذایی خود

مصرف غذا های کم حجم، ولی مقوی در میان وعده

بخش تغذیه و سلامت تبیان